Een overweging…

Zonder religie maar niet zonder innerlijke waarden…

‘Imagine all the people living life in peace’ de tekst van John Lennon raakt me. Maar de twintigste eeuw heeft intense menselijke conflicten gekend: meer dan tweehonderd miljoen mensen zijn in oorlogen, revoluties en genociden omgekomen. Geweld leidt tot een geweldsspiraal. Oorlog, onderdrukking of volksopstand in een gebied beïnvloedt onvermijdelijk mensen in anderen delen van de wereld. Recentelijk Parijs met de explosie van extreem terrorisme. Geen enkel politie-of beveiligingssysteem zal ooit adequaat zijn om mensen met een sterke vernietigingsdrang tegen te houden.

We zullen onze problemen nooit oplossen door vastlegging van nieuwe wetten en regels. Voor mij ligt de bron van problemen (en oplossingen) op het niveau van het individu. Wanneer het mensen aan morele, innerlijke waarden en integriteit ontbreekt werkt geen enkel wetgeving en regulering systeem. Corruptie, onrechtvaardigheid, intolerantie en hebzucht zijn vormen van veronachtzaming van de innerlijke waarden. Dit zal blijven bestaan zolang mensen de voorkeur geven aan materiele waarden. Zal er iets veranderen? Velen hebben de hoop gericht op de wetenschap en geloven dat daar het heil verwacht kan worden van geluk. Veel is door die wetenschap gerealiseerd: uitroeien van bepaalde ziektes, ruimtevaart, computers, internet.

Maar de werkelijke bron van geluk hangt af van onze geest, zienswijze en de mate van onze warmte en hartelijkheid naar anderen. Mijn overtuiging is dat de sleutel van het menselijk geluk in onze eigen geest ligt. Als mens hebben we het vermogen om onszelf van binnenuit te veranderen. Een religie overstijgend vermogen. Innerlijke waarden zijn zowel een bron van harmonie in de wereld als van de individuele geest. Ik denk bijvoorbeeld aan vredelievendheid. De enige manier om het geweld in wereld te verminderen is wanneer steeds meer mensen bewust een houding van ontwapening aannemen. Innerlijke ontwapening is nodig zowel op het niveau van onze individuele haat, vooroordelen en intolerantie, als ontwapening op het niveau van naties en staten. Ontwapening als compassie in de praktijk.

Hoe verhouden zich eigenlijk religie en innerlijke waarden? Mensen kunnen zonder religie, maar niet zonder innerlijke waarden. Net als het verschil tussen thee en water. Ethiek en innerlijke waarden gebaseerd op een religieuze context zijn als thee. Thee bestaat uit theebladeren, kruiden en misschien wat suiker. De drank is voedzaam en stimulerend zodat we het iedere dag willen hebben. Maar hoe de thee ook gezet wordt, het belangrijkste ingrediënt is altijd het water. We kunnen zonder thee leven, maar niet zonder water. Iets is nog fundamenteler dan religie (thee) namelijk de innerlijke waarden (water) als: vriendelijkheid, geduld, rechtvaardigheid, tolerantie, vergeving, affectie, harmonie, zelfdiscipline en compassie. We worden zonder religie geboren, maar niet zonder de noodzaak voor compassie. Onze fundamentele menselijke spiritualiteit is daarom essentiëler dan religie. Lennon zingt: ‘nothing to kill or die for, no religion too’. Het lijkt me een mooie kerstgedachte voor onder de boom…

We zijn als mens instaat om voorwaarden te scheppen voor echt geluk. Belangrijker dan liefde krijgen is liefde geven en de eerste begunstigde van geven ben je altijd zelf. Als de compassie in onszelf opwelt, verschuift de focus weg van ons kleingeestig eigenbelang. Wat kunnen we doen om de innerlijke kernwaarden te ontwikkelen? De Dalai Lama geeft enkele handvatten. Geduld jegens boosdoeners. Hij twijfelt niet dat de ervaring van ballingschap hem een dieper begrip van het leven gegeven heeft dan als hij in Tibet als bevoorrechte leider van een land had geleefd. Een andere uitdaging is het beheersen van ons verlangen naar steeds méér en het omarmen van tevredenheid. Niet alleen voor ons individuele belang, er is ook eindigheid van de materiele bronnen en te veel aan broeikasgassen op aarde. Met hernieuwde, verenigde krachten recent aangepakt op de klimaattop in Parijs. Verder is vreugde brengen, vrijgevigheid en dienstbaarheid belangrijk om onze kernwaarden verder te ontwikkelen.

Innerlijke waarden komen tot wasdom thuis, bij religieuze instituten en in het onderwijs. Als kinderen van een bepaalde school diversen religieuze of culturele achtergronden hebben, wat is dan de basis waarop de school ethiek onderwijst? Het gebruik van een enkel religieus perspectief is niet meer toereikend.

Leraren hebben een enorme invloed op de ontwikkeling van kinderen, niet alleen in academische zin maar vooral op hun mens zijn. Ten onrechte heeft het onderwijs in sommige westerse landen een laag aanzien. Leerkrachten zouden juist toegejuicht moeten worden.

Als kinderen hun innerlijke waarden en vreedzame conflictoplossing op school leren integreren, zullen ze zich bewuster zijn van hun gevoelens en emoties. Er ontstaat hierdoor een groter verantwoordelijkheidsgevoel voor zichzelf en de wereld. Ja, onze kinderen als hoop voor een betere toekomst. Zou het niet prachtig zijn wanneer dat licht doorbreekt…

Dan bezoeken we in 2016 weer volop de terrasjes van de Parijse lichtstad in vrijheid en zonder angst. ‘Imagine’ kinkt zacht op de achtergrond en we genieten van ons kopje thee…

Bron: Beyond Religion Dalai Lama

Ps: zoek je een handvat? Zie de twaalfdagengift een experiment. voor 2016

Deel deze pagina:

Facebook

Twitter

Google

Linkedin

Email